Rys historyczny: Wieś szlachecka Żychlin istniała co najmniej od 1309 r. Wówczas należała do szlachty herbu Lubicz. Parafia istniała tu już prawdopodobnie w 1331 r., o czym świadczy historyczna wzmianka mówiąca, że Krzyżacy zdobywający wieś w tymże roku spalili w niej kościół parafialny (zapewne drewniany). Należy więc przyjąć, że erekcja parafii miała miejsce pod koniec XIII lub na początku XIV w. Drugi kościół, drewniany, został wybudowany w 1418 r. Jego fundatorem miał być dziad Wojciecha z Żychlina Żychlińskiego (†1471) herbu Szeliga, kanonika gnieźnieńskiego, krakowskiego, kujawskiego i poznańskiego, proboszcza łęczyckiego i kaliskiego, kustosza sandomierskiego, podkanclerzego koronnego, świadka naocznego klęski pod Warną w 1444 r. i śmierci króla Władysława. Obok kościoła przebiegał główny trakt prowadzący na północ do Wiechowa i dalej do Gąbina i Płocka, a na południe do Orłowa i Łęczycy. Krzyżował się on z traktem wschodnio-zachodnim, prowadzącym do Oporowa i Osmolina. Jak informuje Liber beneficiorum Jana Łaskiego, na początku XVI w. oprócz proboszcza pracowało w parafii dwóch wikariuszy i sługa kościelny, utrzymywanych z plebańskiego stołu.

W 1649 r. utworzono przy kościele parafialnym prepozyturę z kolegium mansjonarzy. W XVII w. pojawiły się jednak poważne problemy z utrzymaniem parafii. Rozwiązał je dopiero Tomasz Pruszak, kasztelan gdański, wraz z małżonką ze Skarżyńskich (właściciele Żychlina), oddając parafii w wieczystą dzierżawę folwark składający się z 18 włók (dzisiejsza Wola Popowa). W latach 1772-1782 ufundowali i wybudowali w rynku nowy, stojący do dzisiaj kościół pw. świętych Apostołów Piotra i Pawła, konsekrowany 29 VI 1782 r. przez biskupa płockiego Michała Jerzego Poniatowskiego, późniejszego prymasa Polski. Rozbudowano go w 1838 r. i odnowiono w 1934 r. Podczas II wojny światowej został obrabowany i za mieniony na magazyn. Ponadto uszkodzono dach, rozebrano ogrodzenie, zdewastowano grobowce i nagrobki na cmentarzu przykościelnym. 10 II 1945 r. kościół został ponownie otwarty, podjęto też systematyczne remonty, dzięki którym odzyskał swoją świetność.

Jest to późnobarokowy kościół z dwiema kaplicami bocznymi w nawach arkadowych: Jezusa Ukrzyżowanego i św. Walentego. Główna nawa jest położona na planie wydłużonego prostokąta, z prezbiterium zamkniętym wielobocznie, w ścianach bocznych nawy arkadowe i przejścia do dwóch kaplic. Elewacja frontowa kościoła ma dwie kondygnacje, rozczłonkowane pilastrami, a zwieńczona jest falistym szczytem z posągami świętych Apostołów Piotra i Pawła. Przykryty jest dwuspadowym dachem z wieżyczką. W świątyni znajduje się pięć ołtarzy z pierwszej połowy XIX w. (cztery neoklasycystyczne i jeden barokowy). Ołtarz główny poświęcony jest patronom kościoła, a cztery boczne św. Wojciechowi, św. Stanisławowi Kostce, Matce Bożej i św. Antoniemu z Padwy. Uwagę zwracają: barokowy krucyfiks, marmurowa chrzcielnica z drugiej połowy XVII w., ambona oraz obrazy Matki Bożej Różańcowej, św. Michała Archanioła, św. Anny i św. Józefa. Sufit świątyni zdobi malowidło przedstawiające Cud w Kanie, a ściany prezbiterium wizerunek Jezusa w Ogrójcu oraz Jezusa wśród dzieci. Kościół wyposażony jest w 11-głosowe organy z 1899 r. Obok świątyni stoi czworoboczna dzwonnica, pochodząca z pierwszej połowy XIX w. W latach osiemdziesiątych XX w. obok kościoła pobudowano kaplicę, której patronem został św. Maksymilian Kolbe, a także ze spół katechetyczno-administracyjny pod nazwą Dom im. Ja na Pawła II. Kamień węgielny pod tę budowlę, przywieziony osobiście przez proboszcza z Bazyliki Grobu Bożego w Jerozolimie, został po święcony i wmurowany 31 V 1984 r. przez biskupa pomocniczego warszawskiego Jerzego Modzelewskiego

Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski