Rys historyczny: Złaków od najdawniejszych czasów stanowił własność arcybiskupów gnieźnieńskich, będąc włączonym do Księstwa Łowickiego. Najstarsza znana wzmianka o parafii pochodzi z 1334 r. Pod tą datą w Inwentarzu Księstwa Łowickiego zapisano, iż arcybiskup metropolita gnieźnieński Janisław, utworzywszy wójtostwo w Duplicach Wielkich, zobowiązał wójta do płacenia plebanowi złakowskiemu pewnych danin w miejsce dziesięciny. Zatem już wtedy istniała parafia z kościołem, która prawdopodobnie powstała z fundacji któregoś z arcybiskupów gnieźnieńskich w pierwszej połowie XIV w. Na początku XVI w. istniał tu kościół pw. Wszystkich Świętych. Pleban miał dwór z ogrodem i spichrzem, dwa place dla dwóch wikariuszy, cztery place dla zagrodników, dwa łany roli rozdzielone między zagrodników, którzy płacili po 20 groszy czynszu. W 1521 r. arcybiskup metropolita gnieźnieński Jan Łaski, prymas Polski, miał dokonać powtórnej erekcji parafii. Rozbudowę kościoła i restaurację jego starej części w 1592 r. przeprowadził arcybiskup metropolita gnieźnieński Stanisław Karnkowski, prymas Polski. Świadczyła o tym podająca powyższą informację murowana tablica na szczycie kruchty poprzedniego kościoła pod koniec XIX w. Dopuszczalna jest więc hipoteza, że jeżeli w 1592 r. restaurowano kościół z dobudowaniem owej kruchty, to gmach główny musiał być wzniesiony o wiele wcześniej, a nie w połowie XVII w. przez arcybiskupa metropolitę gnieźnieńskiego Macieja Łubieńskiego, prymasa Polski, jak przypuszczał J. Korytkowski.

19 IV 1617 r. arcybiskup metropolita gnieźnieński Wawrzyniec Gembicki, prymas Polski, erygował przy kościele złakowskim kolegium mansjonarzy, podnosząc parafię do rangi prepozytury parafialnej. Istniała ona w 1763 r., kiedy przy parafii duszpasterzował prepozyt i dwóch mansjonarzy, a wizytujący parafię archidiakon łowicki ks. Józef Marcinkowski odnotował w kościele siedem ołtarzy, Bractwo św. Anny i istnienie szpitala-przytułku dla bezdomnych. Kościół nie wytrzymał próby czasu. Na jego miejscu, z wykorzystaniem części gotyckich mu rów prezbiterium, w latach 1893-1902 wzniesiono obecny kościół według projektu arch. Konstantego Wojciechowskiego. Jego konsekracji dokonał 24 VIII 1902 r. arcybiskup metropolita warszawski Wincenty Teofil Chościak-Popiel.

Murowany z czerwonej cegły neogotycki kościół jest orientowany. Z trzema nawami i transeptem nawiązuje do stylu bazylikowego. Fasadę z trzema portalami przecinają ostrołukowe okna i uskokowe przypory, a wieńczy szczyt ze sterczynami flankowany dwiema wysokimi wieżami. Przypory opinają całą bryłę. We wnętrzu świątyni uwagę zwraca ołtarz główny o cechach późnorenesansowych z 1623 r., z obrazem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z drugiej połowy XVI w. i figurami z ok. 1700 r. Ściany prezbiterium nad gotyckimi stallami zdobią freski przedstawiające siedem sakramentów, na których Leonard Strojnowski uwiecznił podobizny parafian w strojach ludowych. Ołtarze boczne dedykowane są: po lewej św. Annie, po prawej Wszystkim Świętym. Kaplice poświęcone są Mat ce Bożej oraz Panu Jezusowi. Zachowały się: kamienna chrzcielnica, obraz św. Antoniego z XVII w. i trzy zabytkowe dzwony (najstarszy z połowy XVII w.).

Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski