Rys historyczny: Początki parafii w Szymanowie sięgają XV w. Szymanów należał pierwotnie do parafii Wiskitki. Pierwsze wspomnienie o administracyjnej przynależności, która nie zmieniała się przez następne lata, pochodzi z 1444 r., kiedy ówczesny właściciel wsi Szymanów Abraham Pawłowski podjął pierwsze starania o fundację parafii. Zamiar ten nie doszedł jednak do skutku. Udaną próbę podjął kolejny właściciel, Mikołaj Wiktoryn Grudziński (1635-1704), starosta guzowski, golubski i grzybowski. on to wzniósł kościół i doprowadził 12 VI 1667 r. do erygowania przy nim przez biskupa poznańskiego Stefana Wierzbowskiego parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Pewne jest, że Grudziński starania o fundację parafii rozpoczął przed rokiem 1667. Zaczął nawet gromadzić sprzęty i parametry liturgiczne, aby kościół mógł być wykorzystywany jako miejsce kultu (np. w 1666 r. zakupił w Krakowie monstrancję). Z imienia i nazwiska znany też jest kapłan obsługujący kościół, zapisany pod datą 2 VIII 1666 r. – ks. Jan Kazimierz Malicki, który został pierwszym proboszczem w Szymanowie. Parafia szymanowska była bardzo mała, ponieważ składała się ze szlacheckiego dworu i jednej tylko wsi o tej samej nazwie, wydzielonej z wcześniej istniejącej parafii Wiskitki. Pierwsza zachowana statystyka parafii z 1676 r. wylicza w osobnej rubryce „Parafia Szymanowska”, że w miejscowościach „Szymanów et Gay” było łącznie 370 dusz.

W 1776 r. ówczesna właścicielka Szymanowa, księżna Barbara Urszula z Duninów Sanguszko (1718-1791), doprowadziła do kanonicznego powiększenia terytorium parafii. Odłączono od parafii Wiskitki wsie: Drzewicz, Oryszew, Duninopol i Miedniewice; od parafii Bolimów miejscowość Nowa Wieś; od parafii Sochaczew wsie Gaj oraz Topołowę i włączono je wszystkie w obszar parafii Szymanów. Pierwsze dane o stanie ilościowym powiększonej parafii Szymanów pochodzą z 1781 r. i dokonane zostały w czasie wizytacji kanonicznej przeprowadzonej przez dziekana dekanatu sochaczewskiego. Liczba parafian wynosiła 1843 osoby. W następnych latach można zaobserwować ciągły liczebny wzrost parafian, dlatego w latach 1893-1907 świątynię rozbudowano według projektu arch. Konstantego Wojciechowskiego. Nawę główną wydłużono o 12 m, dobudowano nawy boczne i dwie wieże od frontu. W czasie rozbudowy zmianie uległ wystrój świątyni: znikły wcześniejsze naścienne malowidła, a zastąpił je biały kolor ścian. Zresztą większość ścian pokrytych malowidłami została w czasie rozbudowy wyburzona. Do znacznych zmian należy zaliczyć także zwiększenie ilości ołtarzy (z trzech na pięć). Zmianie uległ wygląd ołtarza głównego, w którym zamieniono obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na rzeźbioną scenę Ukrzyżowania. Po rozbudowie, 17 IX 1903 r. świątynię konsekrował arcybiskup metropolita warszawski Wincenty Chościak-Popiel.

Kościół jest murowany, trójnawowy, orientowany, pobudowany i konsekwentnie urządzony w stylu neobarokowym. ołtarz główny to scena figuralna: opłakiwanie Jezusa Ukrzyżowanego przez trzy niewiasty. W ołtarzu usytuowane są też figury świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz misternie wykonane tabernakulum. W wystroju ołtarzy bocznych i całego kościoła dominują rzeźby – figury przedstawiające świętych: Józefa, Kazimierza, Jacka Odrowąża, Wojciecha biskupa, Stanisława biskupa, Jana Kantego, Stanisława Kostki, Jana Chrzciciela. Prawy ołtarz boczny jest dodatkowo zasłaniany obrazem przedstawiającym Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. Zwracają uwagę bogate zdobienia ołtarzy i ambony. W prezbiterium są dwa witraże z przełomu XIX i XX w., ufundowane przez księcia Konstantego Lubomirskiego. Po lewej stronie ołtarza głównego jest pamiątkowa tablica i obraz przedstawiający parafianina, bł. Michała Oziębłowskiego, kapłana i męczennika, który zginął w obozie koncentracyjnym w Dachau. Pismem z 2 IX 1957 r. kościół został uznany za zabytek, a w 1985 r. władze wojewódzkie wpisały kościół do rejestru zabytków województwa skierniewickiego.

W parafii znajduje się obraz Matki Bożej Szymanowskiej. Wizerunek posiada kilka nazw, najpopularniejsza z nich to Matka Boża Szymanowska, ale używane są także: Matka Boża Różańcowa, Matka Boża Łaskawa, Matka Pocieszenia, Pani Ziemi Szymanowskiej oraz Matka Boża z Dzieciątkiem. Obraz ten jest w szymanowskiej parafii od samego początku jej erygowania
w 1667 r. i jest to najstarszy wotywny obraz w kościele. Nie jest znany ani jego autor, ani miejsce pochodzenia. W niektórych źródłach czas powstania datowany jest na początek XVIII w. lub nawet na wiek XVII. obraz wykonany jest w stylu barokowym. Matka Boża z Dzieciątkiem jest przedstawiona na aksamitnym tle. Twarze malowane są olejem na płótnie lub wycięte z obrazu,
ręce repusowane w blasze. Postacie ubrane są w sukienki ze srebrnej blachy: Matka Boża w repusowane o motywach regencyjnych ze wzorem kwiatowym, Dzieciątko – ze wzorem rytym, o motywach wici roślinnej. Obraz mierzy 80 cm wysokości i 62 cm szerokości. Dnia 14 III 1962 r. obraz został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 100/330/62/47.

Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski