Świętego Ducha w Łowiczu

adres
Miejscowości należące do parafii
Msze Święte
Dane o parafii

Rys historyczny: Kościół pw. Świętego Ducha jest najstarszą świątynią murowaną w Łowiczu. Ufundował go oraz uposażył (przeznaczając dziesięciny arcybiskupie ze wsi Zielkowice oraz z Nowego Miasta Łowicza) arcybiskup metropolita gnieźnieński Mikołaj Kurowski, erygując przy nim 9 X 1404 r. parafię pw. Świętego Ducha. Jak czytamy w dekrecie erekcyjnym: uczynił to „zapobiegając potrzebom duchowym miasta i okolicy”. Jednocześnie wybudował i ufundował przy tym kościele przytułek dla bezdomnych. Na pierwszego proboszcza został wyznaczony Mikołaj z Rybna. Przez kolejne dziesięciolecia bryła kościoła rozrastała się sukcesywnie o kolejne kaplice, ale w 1559 r. kościół spłonął. Odbudował go w latach 1620-1621 arcybiskup metropolita
gnieźnieński Wawrzyniec Gembicki, prymas Polski. Wówczas powstała wczesnobarokowa wieża. W 1657 r. kościół odrestaurowano i wyposażono zgodnie z duchem epoki. Niestety, w 1753 r. w świątyni znowu wybuchł pożar. Odbudowując ją nadano jej cechy barokowe.

W 1763 r. wizytujący parafię archidiakon łowicki ks. Józef Marcinkowski zanotował, że w kościele jest osiem ołtarzy, trzy kaplice, a parafia ma tytuł prepozytury, w której duszpasterzuje proboszcz-prepozyt, czterech wikariuszy-mansjonarzy oraz jeden prebendarz. Przy kościele istniały dwa bractwa: Literackie i św. Barbary, działał także szpital dla bezdomnych (został rozebrany w połowie XIX w.) oraz szkoła parafialna (wzmiankowana już w 1638 r.). W 1778 r., z fundacji ks. Ignacego Chrześlińskiego, dobudowano zachodnią fasadę. Kiedy w 1782 r. arcybiskup metropolita gnieźnieński Antoni Ostrowski, prymas Polski, powołał do istnienia Dom Księży Emerytów w Łowiczu, probostwo Świętego Ducha inkorporował do tejże fundacji, przeznaczając dochody z kościoła parafialnego na utrzymanie prowizora nowo utworzonej instytucji. Ten akt prawny Stolica Apostolska aprobowała w 1784 r. Skutkiem takiego posunięcia tytuł proboszcza Świętego Ducha został zamieniony na komendarza wieczystego, a prawo patronatu nad tymże kościołem nadano prowizorom Domu Księży Emerytów. Jednocześnie dziesięciny z Nowego Miasta Łowicza i Zielkowic, przynależne dotychczasowemu proboszczowi, przejął prowizor. Nowo mianowanemu komendarzowi przy kościele Świętego Ducha prowizor zobowiązany był wypłacać roczną pensję. Jednocześnie zniesiono instytucję mansjonarzy, wikariuszy i prebendarzy przy kościele Świętego Ducha, a szczupły fundusz z kapitałów i czynszów oddano komendarzowi razem z ciążącymi na nim obowiązkami. W XIX w. kościół został poddany modernizacji, m.in. ściany ozdobiono malarstwem eklektycznym. W 1904 r., według projektu Konstantego Wojciechowskiego, została nadbudowana i restaurowana wczesnobarokowa wieża kościoła.

Obecnie w kościele są cztery kaplice: Matki Boskiej Częstochowskiej (dawniej św. Walentego), Świętej Trójcy, Matki Bożej Różańcowej i świętych Kryspina i Kryspiniana. W wydzielonym od nawy ostrołukową tęczą prezbiterium stoi ołtarz główny, z barokowym obrazem Matki Bożej Pocieszenia. Na belce tęczowej umieszczony jest barokowy krzyż. Przy tęczy podwieszona jest barokowa ambona. Ponadto kościół zdobią cztery ołtarze boczne. Ołtarze przy tęczy poświęcone są: lewy – Chrystusowi Ukrzyżowanemu i św. Rochowi, prawy – św. Józefowi i św. Rafałowi Archaniołowi. Przy ścianie południowej znajdują się ołtarze z obrazami św. Antoniego i św. Barbary (na zasuwie) oraz św. Mikołaja.

Opracowałks. kan. dr Paweł Staniszewski