św. Wawrzyńca w Sochaczewie

adres
Miejscowości należące do parafii
Msze Święte
Dane o parafii

Rys historyczny: od najdawniejszych czasów Sochaczew był ważnym ośrodkiem życia religijnego na Mazowszu. Stanowiąc część archidiakonatu czerskiego podlegał jurysdykcji biskupa poznańskiego. Najstarszym kościołem sochaczewskim była romańska świątynia pw. Trójcy Świętej, pobudowana w XI w. na tzw. Poświętnem. Obecnie jest to miejsce u zbiegu ulic Farnej i Staszica. Kościół ten stanowił całość z klasztorem benedyktynów, będącym filią opactwa z Lubinia. Według danych zawartych w pochodzącym z lat 1463-1464 Kodeksie Sochaczewskim Rocznika Świętokrzyskiego Nowego w klasztorze tym miał umrzeć w dniu 28 X 1138 r. książę Bolesław Krzywousty. Dotychczasowe badania nie dają jednoznacznej odpowiedzi na ten temat. Ciało księcia spoczęło w krypcie katedry w Płocku, zaś domniemane miejsce jego śmierci zostało upamiętnione pomnikiem stojącym przy ul. Staszica, przy domu Sióstr Zmartwychwstanek.

Benedyktyni opuścili Sochaczew w drugiej połowy XIII w. na mocy przywileju księcia mazowieckiego Bolesława, zaś w miejscu kościoła Świętej Trójcy erygowano kościół farny pw. św. Wawrzyńca, diakona i męczennika. Kościół został konsekrowany w 1257 r. przez biskupa płockiego Andrzeja Ciołka. Wcześniej jednak, w 1244 r. książę mazowiecki Ziemowit I sprowadził
do Sochaczewa zakon kaznodziejski (dominikanów) i ufundował klasztor i kościół pw. św. Mikołaja biskupa. Kościół ten stanął nad brzegiem Bzury, przepływającej przez miasto. Kościół parafialny, zbudowany z drewna, stał na skarpie aż do XVII w. Przed wielkim ołtarzem był sklepiony, w wielkiej nawie podbity deskami. Początkowo był pokryty dachówką, a potem gontami. Probostwo sochaczewskie nie posiada erekcji swojej fundacji, a wizyty biskupie poświadczają, że została utracona w pożarach miasta i kościołów. Kościół farny, miał za patrona św. Wawrzyńca.

Wizytujący parafię w 1603 r. biskup poznański Wawrzyniec Goślicki zapisał, że murowany kościół parafialny w Sochaczewie pw. św. Wawrzyńca i św. Magdaleny „jest sprofanowanym i splugawionym i jako opuszczona wdowa stoi odłączona od mieszkań ludzkich z swoim cmentarzem dobrze ogrodzonym. Ma trzy krużganki, w dwóch są mieszkania dla kościelnych, nad trzecim wznosi się wieża z dzwonami; dach jego jest w dobrym stanie”. W kościele tym były cztery kaplice. Prócz kaplic znajdowały się w nim ołtarze rozmaitych bractw rzemieślniczych, z własnymi uposażeniami. Wśród bractw działających przy kościele było m.in. Bractwo Duchowne (spiritualis), założone na prośbę duchowieństwa całego dekanatu sochaczewskiego przez biskupa
poznańskiego Andrzeja z Bnina, (1438-1479), a potwierdzone przez arcybiskupa metropolitę gnieźnieńskiego Zbigniewa oleśnickiego (1481-1493), prymasa Polski oraz kolegium sześciu mansjonarzy. Podczas wielkiego pożaru miasta w 1618 r. kościół spłonął, ale odbudowano go i z protokołów wizytacji kanonicznych biskupów dowiadujemy się, że był sklepiony w prezbiterium,
a deskami podbity w nawie głównej. Posiadał pięć ołtarzy.

Oprócz kościoła parafialnego istniał w Sochaczewie drewniany kościół Świętego Ducha, założony w 1457 r. przez księżną mazowiecką Annę. Kościół został erygowany w 1487 r. i pełnił rolę świątyni dla ubogich. obok powstały przytułki i szpital. Na kilka lat przed 1783 r. kościół Świętego Ducha został zamknięty i rozebrany, a jego fundusze przekazano parafii sochaczewskiej.

W 1613 r. do Sochaczewa przybyły siostry dominikanki i zamieszkały przy ufundowanym dla nich drewnianym kościółku. Kiedy chylił się ku upadkowi, na jego miejscu w 1748 r. podkomorzyna sochaczewska Anna Łuszczewska z Nieborowskich ufundowała klasztor murowany, a jej mąż, Walenty Łuszczewski, w 1755 r. ufundował kościół. Siostry przebywały w klasztorze do 1818 r., kiedy to zmuszone zostały przez władze carskie do wyjazdu do Piotrkowa. Klasztor zamieniono na koszary wojskowe.

6 IV 1793 r. kościół farny wraz z zabudowaniami uległ zniszczeniu na skutek pożaru. Spalonej świątyni nigdy już nie odbudowano. Nabożeństwaparafialne przeniesiono do kościoła sióstr dominikanek.

Ponieważ na skutek upływu czasu zestarzały kościół i klasztor dominikanów wymagały generalnego remontu, postanowiono wyburzyć zarówno kościół jak i klasztor. Dominikanie nie mieli pieniędzy na tak kosztowną inwestycję, więc pośpieszyła im z pomocą podkomorzyna sochaczewska, Anna Łuszczewska, która ofiarowała sto tysięcy sztuk palonej cegły przeznaczonej na wzniesienie nowego klasztoru. Uroczystość położenia kamienia węgielnego odbyła się dniu 25 VIII 1784 r., w obecności okolicznych ziemian oraz przełożonego dominikanów, o. Czesława Gleczmańskiego. Kościół liczył siedem ołtarzy. W 1820 r., po usunięciu z Sochaczewa sióstr dominikanek, wszystkie nabożeństwa parafialne przeniesiono do tegoż kościoła św. Mikołaja. Po kasacie zakonu dominikanów w 1867 r. kościół stał się parafialnym, a klasztor plebanią. Podczas I wojny światowej, w 1914 r. kościół został zniszczony niemieckimi pociskami armatnimi. Po zakończeniu walk przystąpiono do jego odbudowy, którą ukończono w 1922 r. Odbudowaną świątynię konsekrował 1 X tegoż roku biskup sufragan warszawski Stanisław Gall. We wrześniu 1939 r., mimo że Sochaczew był miejscem wielu zaciętych walk, kościół parafialny został tylko częściowo uszkodzony, za to zburzeniu uległ przejęty w 1915 r. kościół dominikanek. Podczas okupacji hitlerowskiej cegłę z resztek murów kościelnych przeznaczono na budowę dróg i lotniska w Bielicach. Z racji zniszczeń kościoła i plebanii ówczesny proboszcz ks. Antoni Kaczyński pracował w trudnych warunkach, mieszkając w domku grabarza na cmentarzu. Po zakończeniu II wojny światowej ks. Kaczyński zbudował prowizoryczny kościół według projektu J. Krawczyńskiego, który został poświęcony w listopadzie 1946 r. przez biskupa sufragana warszawskiego Wacława Majewskiego. Przez kilkanaście lat pełnił on funkcję kościoła parafialnego. Kolejny proboszcz, ks. kan. Teodor Jesionowski, zakupił dwa dzwony i organy. W 1950 r. do kościoła dostawiono dwie wieże, a w wielkim ołtarzu ustawiono figury św. Pawła Apostoła i św. Wincentego z Ferrary. Po śmierci ks. Jesionowskiego dalsze prace w kościele prowadził ks. Stanisław Wierzejski, który wraz z parafianami rozpoczął starania o budowę nowej świątyni. Prace rozpoczęto jesienią 1959 r. W pierwszym etapie robót dawny kościół pozostawał czynny, ale z chwilą ukończenia głównej części nowego kościoła przeniesiono do niego wszystkie nabożeństwa, natomiast dawny rozebrano i zbudowano na tym miejscu wieżę i kaplicę.

21 VI 1964 r. gotową już świątynię poświęcił prymas Stefan Wyszyński, a sześć lat później, tj. 4 VI 1970 r., dokonał jej konsekracji. Świątynię zaprojektował arch. Mieczysław Gliszczyński. Przebudowano ją w latach 2005-2006. Założono spadzisty dach, kopuły na dzwonnicy i kaplicach bocznych oraz wzbogacono elewację. Kościół ma dwie nawy. W głównej, zwieńczonej
prezbiterium z absydą w kształcie kielicha znajduje się marmurowy ołtarz z krucyfiksem i obrazem Matki Bożej Częstochowskiej. Kaplica w nawie bocznej poświęcona jest Matce Bożej Różańcowej, zwanej Sochaczewską. Od września 2010 r. wisi tutaj wierna kopia obrazu z 1435 r., który znajdował się w parafii przez kilka wieków i otoczony był kultem jako słynący łaskami. obraz ten zaginął w 1945 r. podczas wyzwolenia Sochaczewa przez wojska radzieckie. W ołtarzu bocznym wisi obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy oraz wizerunki św. Wawrzyńca i św. Franciszka z Asyżu. Po lewej stronie nawy głównej jest kaplica Miłosierdzia Bożego. Uwagę zwracają średniowieczne kropielnice w kruchcie, chrzcielni ca z XVIII w. i witraże z XX w.

Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski