św. Wawrzyńca w Białyninie

adres
Miejscowości należące do parafii
Msze Święte
Dane o parafii
Osoby

Rys historyczny: Początki parafii św. Wawrzyńca w Białyninie sięgają XV w. Wtedy też zbudowany został pierwszy drewniany kościół. W 1520 r., podczas wizytacji arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego Jana Łaskiego, prymasa Polski, proboszczem był tutaj ks. Jakub ze Skierniewic, osadzony między 1481 a 1493 r. przez arcybiskupa metropolitę gnieźnieńskiego Zbigniewa Oleśnickiego, prymasa Polski. Miał on do pomocy wikariusza i sługę kościelnego, których utrzymywał ze swoich dochodów. Prawdopodobnie pierwszy kościół musiał być w stanie ruiny, bowiem w 1521 r. abp Jan Łaski ufundował kolejny kościół, modrzewiowy, o zrębowej konstrukcji. Sto lat później miał go restaurować arcybiskup metropolita gnieźnieński Wawrzyniec Gembicki, prymas Polski (1615-1624). Wizytujący parafię w 1761 r. archidiakon łowicki ks. Józef Marcinkowski odnotował, iż w starym kościele było już siedem ołtarzy.

W 1872 r. ponownej restauracji świątyni dokonał ówczesny proboszcz, ks. Żydanowicz, jednak efekt działań był krótkotrwały i latach 1908-1910, staraniem ks. Sylwestra Gałeckiego, na jego miejscu wzniesiony został obecny murowany kościół pw. św. Wawrzyńca diakona i męczennika, zaprojektowany przez Jarosława Wojciechowskiego z Warszawy. Na początku prac, 5 X 1908 r., biskup sufragan warszawski Kazimierz Ruszkiewicz poświęcił kamień węgielny. 10 VIII 1910 r. kościół został poświęcony przez ks. Germana Grabowskiego, proboszcza i dziekana rawskiego, a 11 V 1930 r. konsekrowany przez biskupa sufragana warszawskiego i jednocześnie biskupa polowego Stanisława Galla.

Stojąca w centrum wsi świątynia w stylu neoromańskim jest murowana z cegły i obłożona licówką. Wejście ujęte jest w trzy arkady i wsparte na kamiennych kolumnach, z boku usytuowana jest niewysoka, przysadzista wieża-baszta dzwonnicza. Kościół jest dwunawowy. Szeroką nawę główną zamyka wieloboczna absyda prezbiterium. Secesyjna rzeźba ołtarzowa w typie „Tron Łaski” jest niezwykłą kompozycją symboli: centralne miejsce zajmuje w niej krzyż, przy którym są wykute w kamieniu herby Polski i Litwy, postacie Adama i Ewy oraz świętych patronów Polski. Nad całością góruje postać Boga Ojca.

Dwa późnorenesansowe ołtarze boczne pochodzą ze starego kościoła. W zamknięciu nawy bocznej stoi ołtarz Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. W nawie, nad ołtarzykiem z figurką św. Franciszka, wisi obraz Jezusa Miłosiernego, pędzla Ewy i Kazimierza Kawów. Okna wypełniają secesyjne witraże, przedstawiające św. Michała Archanioła z ognistym mieczem, w towarzystwie trzech Aniołów Stróżów, tulących dzieci w strojach łowickich, a także Najświętsze Serce Maryi oraz polne kwiaty. W prezbiterium od strony południowej umieszczono witraż ukazujący męczeństwo św. Wawrzyńca. W kościele znajduje się zabytkowa monstrancja z 1640 r. z herbem Jelita. Jedyną pozostałością po dawnym kościele jest obecnie drewniany, ostrołukowy portal z XVI w., umieszczony w drewnianej kaplicy, zbudowanej w początkach XIX w., znajdującej się na leżącym nieopodal kościoła cmentarzu parafialnym. Portal posiada m.in. prostokątne obramowanie z maswerkami, na których widnieją stylizowane głowy zwierząt oraz rzeźbione węgary.

Opracowałks. kan. dr Paweł Staniszewski