św. Mikołaja w Słupi

adres
Miejscowości należące do parafii
Msze Święte
Dane o parafii
Osoby

Rys historyczny: Najstarsze informacje o kościele w Słupi pochodzą z 1388 r. W przywileju nadania sołectwa w Słupi, wystawionym 24 IV 1388 r. przez arcybiskupa metropolitę gnieźnieńskiego Bodzantę czytamy, że sołtys Mikołaj, który otrzymał owe sołectwo, ma oddawać dziesięcinę „rektorowi kościoła w Słupi, gdzie słucha Mszy św. i przystępuje do sakramentów kościelnych”. Jest to pierwsza wzmianka o kościele i chociaż nie określono go jako parafialny można przypuszczać, że był on siedzibą parafii. Z wizytacji dóbr archidiecezji gnieźnieńskiej i Kapituły Gnieźnieńskiej z 1511 r., przeprowadzonej przez kanonika gnieźnieńskiego Klemensa Busieńskiego, dowiadujemy się, że w tymże roku kościół w Słupi był już siedzibą parafii (est in eadem villa ecclesia parochialis), a więc informacje o założeniu parafii w Słupi dopiero w 1548 r., podane w Roczniku Archidiecezji Warszawskiej z 1958 r., są błędne. Opis ten – o stanie gospodarczym arcybiskupstwa gnieźnieńskiego – stanowi pierwsze pełne kompendium wiedzy o sytuacji gospodarczej Słupi i okolicznych wsi, przynajmniej w części należącej do arcybiskupstwa gnieźnieńskiego.

Pierwszy opis kościoła i parafii z 1520 r. wymienia kościół pw. św. Mikołaja, którego prawo prezenty posiadał arcybiskup metropolita gnieźnieński. Proboszczem był wówczas Stanisław Bielawski, prezentowany przez arcybiskupa metropolitę gnieźnieńskiego Jana Łaskiego, prymasa Polski. Obok proboszcza był jeszcze wikariusz i sługa kościelny, których utrzymanie należało do tzw. „stołu plebańskiego”. Do parafii obok wsi Słupia przynależały wtedy jeszcze tylko Modła i Krosnowa. Do kościoła należały działki ziemi w Słupi: pierwsza obok kościoła na budynek plebanii i ogród, druga działka dla wikariusza i sługi kościelnego, położona z drugiej strony stawu, dalej cztery działy roli na folwarczek i jeden dział lasu, a także dwie łąki. Przy kościele parafialnym musiała istnieć szkoła i chociaż opis parafii jej nie wymienia, to świadczą o tym zapisy w albumach studentów Akademii Krakowskiej, w których pojawiają się nazwiska mieszkańców parafii słupeckiej, m.in. w 1531 r. – Jakub z Drzewiec, w 1536 r. – Jan ze Słupi, w 1537 r. – Grzegorz ze Słupi, w 1593 r. – Jan z Krosnowy. Są to tylko niektórzy studenci, gdyż zmiana systemu zapisu nie pozwala ustalić wszystkich. Dopiero w XVII w. synowie chłopscy staną się wyjątkiem wśród studentów.

W 1528 r. parafia została wcielona do uposażenia nowego kanonikatu Kapituły Łowickiej. Taka sytuacja prawdopodobnie trwała jeszcze w XVIII w., bowiem w protokole wizytacji archidiakona łowickiego w 1760 r. miejscowy duszpasterz kilkakrotnie określony jest jako „rector ecclesiae”, a nie proboszcz. Z protokołu tejże wizytacji dowiadujemy się nadto, że kościół był drewniany, z jednym ołtarzem, świeżo odnowiony i w sierpniu tegoż roku poświęcony przez miejscowego dziekana. Niestety, jeszcze w tym samym roku 1760 kościół został zniszczony przez pożar. W latach 1763-1764 z fundacji ks. Marcina Biechowskiego, kanonika łowickiego (prawdopodobnie oficjalnego proboszcza), wzniesiony został nowy, drewniany kościół. Był on solidnie wykonany z drzewa modrzewiowego i wystarczający na potrzeby niewielkiej parafii. W kilkadziesiąt lat później, jak wynika z wizytacji dziekańskiej z 5 XII 1815 r., kościół ten o wymiarach 37×19 łokci przy 11 łokciach wysokości był w dobrym stanie, pomimo, że nie posiadał żadnego funduszu na utrzymanie. Jednak po prawie pół wieku na skutek działania czasu, w 1862 r. świątynia musiała zostać poddana gruntownej restauracji. Wtedy wzniesiono również dzwonnicę.

Kościół do dzisiaj pełni rolę parafialnego. Budowla wykonana z drzewa modrzewiowego, konstrukcji zrębowej, orientowana i oszalowana, otoczona jest kamiennym parkanem. Wnętrze sprawia wrażenie dużej izby. Wszystkie elementy: podłoga, ściany oraz sufit wykonane są z drewna. Prostotę wnętrza przełamuje bogato zdobiony obraz Matki Bożej Częstochowskiej, flankowany bramkami, znajdującymi się w centrum ołtarza głównego. Zasłaniany jest obrazem św. Józefa z Dzieciątkiem. Po obu stronach usytuowano figury świętych Apostołów Piotra i Pawła. okna dwuściennego prezbiterium zdobią witraże z 1896 r. Lewy ołtarz boczny poświęcono św. Mikołajowi, w prawym znajduje się obraz Przemienienia Pańskiego. Wszystkie trzy ołtarze pochodzą z XVIII w. Na tęczowej belce umieszczono scenę Ukrzyżowania: krzyż oraz rzeźby Matki Bożej Bolesnej i św. Jana. Chlubą parafii są organy z 1856 r. Emporę i ściany zdobią stacje Drogi Krzyżowej. W kościele znajduje się wiele figur aniołów, ufundowanych przez budowniczych Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Obok kościoła wybudowano drewnianą, oszalowaną dzwonnicę o konstrukcji słupowej.

Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski