św. Doroty w Pszczonowie

adres
Miejscowości należące do parafii
Msze Święte
Dane o parafii
Osoby

Rys historyczny: Parafia w Pszczonowie została erygowana prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV w., na pewno przed 1366 r. Z akt Kapituły Gnieźnieńskiej dowiadujemy się, że arcybiskup metropolita gnieźnieński Jarosław Bogoria Skotnicki, ustanowiwszy w Pszczonowie wójtostwo i sprzedawszy je w 1366 r. niejakiemu Tomaszowi zobowiązał go, aby miejscowemu plebanowi
oddawał dziesięcinę wytyczną. W XV w. arcybiskup metropolita gnieźnieński Jakub z Sienna, prymas Polski (1474-1480), wybudował drugi kościół pw. Wszystkich Świętych i św. Doroty, dziewicy i męczennicy. Jednak i on nie przetrwał długo. Z 1520 r. (Liber beneficiorum Jana Łaskiego) pochodzi pierwszy opis parafii Pszczonów. Proboszczem był wtedy Stanisław Szamowski, ale była to parafia tytularna, bowiem jednocześnie pełnił funkcję prepozyta Kapituły Łowickiej i jako taki rezydował na stałe w Łowiczu. W jego imieniu przy pszczonowskim kościele duszpasterstwo sprawowali dwaj wikariusze, których zobowiązany był utrzymywać z własnych dochodów. Proboszczami w Pszczonowie byli często kanonicy Kapituły Łowickiej. Opis nic nie mówi o budynku kościoła. Zapewne był on drewniany, bowiem kolejny, murowany, istniejący do dzisiaj, został pobudowany w XVI w., prawdopodobnie w roku 1520. Jest to jeden z pierwszych murowanych kościołów na Mazowszu.

6 IV 1622 r. arcybiskup metropolita gnieźnieński Wawrzyniec Gembicki, prymas Polski, podniósł parafię do godności prepozytury, ustanawiając przy miejscowym kościele kolegium mansjonarzy. Z wizytacji z 1763 r. wynika, że w kościele było sześć ołtarzy i dwa bractwa: Różańca św. i św. Anny. Duszpasterstwo sprawował prepozyt wraz z mansjonarzem. Przy parafii istniał szpital dla bezdomnych (powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie XVIII w.), w którym mieszkało czterech pensjonariuszy. Szpital zapewniał im tylko dach nad głową, natomiast podstawą ich utrzymania była jałmużna. W latach 1844-1847 z inicjatywy zarządu Księstwa Łowickiego kościół parafialny został przebudowany przez arch. Adama Idzikowskiego. Nawę poprzedzono kruchtą, ściany podwyższono, przy ścianach wewnątrz wzniesiono filary, na których wsparto gotyckie sklepienie. Później kościół został przedłużony. Upływ czasu i zdarzenia losowe wymuszały przeprowadzenie kolejnych remontów, jak to miało miejsce po pożarze ok. 1872 r. W 1898 r. postawiono murowaną dzwonnicę.

Pszczonowski kościół zbudowany jest z czerwonej cegły na planie prostokąta i pokryty stromym, dwuspadowym dachem. Pierwotnie gotycki budynek na skutek kolejnych restauracji nabrał cech neogotyckich. Sześcioprzęsłowy korpus opinają przy pory, a ściany frontowe wieńczą wnękowo-sterczynowe szczyty. Wnętrze kościoła przykryte jest sklepieniem gwiaździstym, zdobionym wizerunkami dwunastu Apostołów i motywami roślinnymi. Nad wejściem znajduje się murowany balkon chóru z 12-głosowymi organami, zbudowanymi przez Leopolda Blomberga. W prezbiterium stoi neogotycki ołtarz główny z dwudziestowiecznym obrazem „Ukrzyżowanie Pana Jezusa”, flankowanym rzeźbami św. Pawła i św. Piotra. W barokowych ołtarzach bocznych
znajdują się obrazy: św. Anny i „Adoracja Matki Bożej przez zakonnika dominikańskiego”. Na filarze podwieszona jest drewniana, neogotycka ambona. Świadectwem historii parafialnej wspólnoty są tablice epitafijne na bocznych ścianach, po święcone proboszczom i parafianom oraz tablica przy chrzcielnicy z okazji 10-lecia sakry biskupiej pochodzącego stąd biskupa pomocniczego diecezji warszawsko-praskiej Stanisława Kędziory.

Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski