Rys historyczny: Parafię Jeruzal erygował w końcu XIII w. biskup poznański Jan Herburt. Pierwotny, drewniany kościół parafialny wspominany był już w 1290 r. W 1603 r. istniał w Jeruzalu drewniany kościół pw. św. Mikołaja, a przy nim szkółka parafialna. W roku 1630 zastąpił go kolejny, również drewniany, konsekrowany w 1636 r. przez biskupa sufragana poznańskiego Jana Baykowskiego. W 1798 r., naprzeciw niego, na terenie dawnego cmentarza zbudowany został obecny, murowany kościół pw. św. Krzyża. Stało się to w wyniku starań proboszcza, ks. Józefa Błociszewskiego, z fundacji Józefa i Franciszki Niemiryczów, o czym informuje znajdująca się na frontowej ścianie kościoła tablica w języku łacińskim. Budową kierował Antoni Garczyński. Kościół, orientowany, wzniesiony jest w stylu barokowo-klasycystycznym.

Jego dwukondygnacyjną fasadę z klasycystycznym portalem główne go wejścia dzielą przyścienne filary i półkolumny. W elewację wmurowana jest tablica erekcyjna kościoła. Jednonawowe wnętrze, o ścianach dzielonych pilastrami, z klasycystycznymi portalami wokół drzwi, przykrywa zdobiony malowidłami płaski strop. Kościół posiada głównie klasycystyczne wyposażenie. Nad wejściem, na całej szerokości ściany frontowej rozciąga się balkon chóru z drewnianym prospektem organowym z przełomu XVIII i XIX w., dziś nieczynnym i zastępowanym organami cyfrowymi. W pół koliście zamkniętym prezbiterium stoi ołtarz główny z osiemnastowiecznym krucyfiksem. Na styku nawy i prezbiterium zawieszona jest ambona z przełomu XVIII i XIX w., a naprzeciw niej stoi drewniana chrzcielnica. W nawie usytuowane są naprzeciwko siebie ołtarze boczne z obrazami Matki Bożej Częstochowskiej i Jezusa Miłosiernego. Przekaz teologiczny dopełniają obrazy: Przemienienia Pańskiego, z końca XVIII w. (pierwotnie w ołtarzu bocznym) i Matki Bożej Różańcowej, z przełomu XVIII i XIX w. Współczesne, z początku XX w., są stacje Drogi Krzyżowej. W ściany nawy wmurowane są marmurowe tablice epitafijne.

W położonym niespełna jeden kilometr na zachód od Jeruzala tzw. Lesie Doleckim, w pobliżu wsi Doleck, znajduje się kaplica wzniesiona w 1626 r. w celu upamiętnienia mającego tu miejsce cudu. Polegać on miał na objawieniu się Krzyża Świętego. Kaplica była wielokrotnie przebudowywana; obecny wygląd znacząco odbiega od wyglądu pierwotnego. Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica konstrukcji słupowej, przykryta namiotowym dachem, a także murowana kaplica z 1926 r., która zastąpiła pierwotną kaplicę drewnianą, wzniesioną w XVII w.

Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski